SLiMS Fork – phần mềm thư viện đáp ứng Thông tư 16/2022/TT-BGDĐT

Một số thủ thư chuyên lẫn không chuyên của các trường học mầm non, phổ thông đang cảm thấy xoắn lên vì việc cần phải đáp ứng tiêu chuẩn Mức độ 1, Mức độ 2 trong hoạt động thư viện. Riêng về phần mềm, hiện có khoảng chục phần mềm để quản trị thư viện với quy mô khác nhau.

Có những điều nhiều thủ thư, nhân viên, cán bộ thư viện băn khoăn đó chính là liệu phần mềm mà mình lựa chọn có đáp ứng được Thông tư 16/2022/TT-BGDĐT? Đáp ứng rồi vấn đề tiếp theo đó là trường có chịu bỏ tiền ra mua hay không? Có phần mềm nào miễn phí?

Bài viết này là một dạng quảng cáo trá hình (nhưng vì giả trân quá nên… hiện hình luôn) nhưng có thể đáp ứng nhu cầu của bạn.

Bạn sẽ thấy rằng dù trình độ nghiệp vụ thư viện bản thân hết sức ABC đi nữa, sau khi đọc xong bài viết bạn cũng vỡ ra nhiều điều, có thể tự tin chọn ngay một phần mềm cùi bắp đủ dùng với chi phí vô cùng rẻ, lại được hỗ trợ tốt trong quá trình sử dụng suốt vòng đời sản phẩm.

Có thể nói, bạn khó tìm thấy bất cứ phần mềm quản trị thư viện tích hợp nào trên thị trường có hỗ trợ khách hàng tốt như SLiMS Fork bởi vi chúng tôi kiếm tiền thông qua dịch vụ hỗ trợ khách hàng, không phải qua việc bán sản phẩm phần mềm nên bạn thoải mái yêu cầu được trợ giúp mà không phải ở trạng thái băn khoăn là không rõ còn được hưởng chính sách hỗ trợ hay không.

Nguyên tắc liên thông thư viện

Cái này có thể nói thuộc loại “biết rồi, khổ lắm, nói mãi”. Thực sự về mặt kỹ thuật, trừ những phần mềm thư viện dùng cho vùng sâu vùng xa, thuộc loại cài trên máy tính không có kết nối mạng mới không đáp ứng được nguyên tắc này mà thôi.

Nhưng, “nói dzậy mà hổng phải dzậy” đâu à nghen. Để chúng tôi giải thích cho bạn rõ vì sao là như vậy? Bởi vì trong máu người Việt chúng ta, tính cát cứ thừa hưởng từ thời “Loạn 12 sứ quân” vẫn còn.

Rất hiếm có thư viện nào muốn liên thông, lý do nói ra thì buồn cười nhưng họ quá cùi bắp. Nói trắng phớ, thô thiển: lèo tèo vài cuốn sách, vài cái bàn. Nói hoa mỹ hơn: tài nguyên thông tin, bộ sự tập nghèo nàn, việc bổ sung vốn tài liệu chưa được coi trọng. Vì vậy, liên thông khác nào “vạch áo cho người xem lưng”?

Đó là chưa kể nhiều lãnh đạo thư viện hoàn toàn mù tịt về công nghệ. Ngay cả những thủ thư, cán bộ, nhân viên thư viện, thư viện viên lâu năm trong nghề, làm nghiệp vụ gọi là “có sừng có gọng”, kinh nghiệm đầy mình thì cũng không biết được liên thông thư viện thực sự nó là như thế nào? Nếu có thấy, chỉ là câu chữ xuất hiện trên văn bản, trên các báo cáo.

Vậy thì, để Mỵ giải thích cho các bạn rõ như thế này:

Ở trên là mô hình dạng điểm – điểm. Tức là không có một trung gian hoặc một nơi tập trung. Trong thực tế có mô hình khác đó là có một điểm kết nối theo mô hình sao như sau:

Liên thông là sao? Hiểu đơn giản giống như bạn đang chat trên một group Zalo hoặc Facebook Messenger mà thôi.

Điều kiện cần đó là có kết nối mạng, điều kiện đủ đó là các thành viên phải online. Vậy thì, bạn hãy chỉ cho tôi biết được bao nhiêu trường học phổ thông ở Việt Nam có những chiếc máy tính chạy 24/7 để mà các thư viện trường học khác kết nối đến? Hoặc có sở giáo dục, phòng giáo dục nào có hệ thống máy tính nối mạng chạy phần mềm phục vụ cho các trường học? Không, ngay cả những đơn vị sử dụng các bộ phần mềm quản lý trường học có nhều mô-đun của các đơn vị lớn như Viettel, VNPT, FPT cũng chỉ có một vài mô-đun nào đó dùng điện toán đám mây mà thôi.

Mô-đun vê quản lý thư viện, nói thẳng ra là “con ghẻ” của trường, nên chẳng có mấy trường học quan tâm đâu. Nếu có, bạn hỏi xem,, liệu có dự án nào tài trợ cho trương hoặc trường đó là trường kiểu mẫu, điển hình của tỉnh, của huyện đó để lấy ra như một mô hình trình diễn hơn là thực chất?

OK. Vậy qua đoạn trên, các bạn thấy rằng chỉ cần có chút kiến thức về giao thức giao tiếp mạng máy tính, cộng với “quyết tâm chính trị” đủ cao, bạn sẽ áp dụng ngay cái này cho thư viện. Nhưng rồi phải giao lưu với các lãnh đạo thư viện khác mới có thể liên thông, chứ có một mình thư viện bạn làm tốt, thì cũng giống như đứa trẻ đang ở độ tuổi ngồi nói chuyện một mình mà thôi. Liên thông nghĩa là có ít nhất từ hai đơn vị trở lên và dữ liệu thư viện phải chảy được hai chiều, có qua có lại.

Phần mềm chúng tôi đặt tất cả trên cloud. Các server chúng tôi đặt ở các data center trải dài 3 miền đất nước cùng hệ thống CDN được áp dụng để có thể trong vòng 3 giây là phản hồi các yêu cầu nghiệp vụ, yêu cầu của bạn đọc trên phần mềm.

Quản lý và nghiệp vụ thư viện

Phần mềm thư viện đối với thư viện tất nhiên cũng giống như phần mềm kết toán đối với phòng kế toán của doanh nghiệp vậy. Không cần phải nói nhiều, SLiMS Fork là phần mềm hàng trăm thư viện ở Indonesia sử dụng, nó mà không đáp ứng được thì người ta đã dẹp bỏ từ lâu rồi.

Các chuẩn về thư viện bạn tra cứu thấy trên trang Thư viện Quốc gia Việt Nam đều có mặt trong phần mềm SLiMS Fork. Điều tuyệt vời hơn đó là vì chúng tôi quản trị từ A đến Z từ phần cứng, giao thức mạng và cả các dữ liệu của nhiều đơn vị khách hàng khác nhau nên bạn chỉ cần ký kết liên thông với đơn vị khác mà nếu họ cũng sử dụng phần mềm của chúng tôi thì việc kết nối là diễn ra trong ngày.

Trong thực tế, ngoài những phần mềm mang tính mô phỏng, đồ án sinh viên mang tính thử nghiệm hoặc do những công ty làm ăn không đàng hoàng mới sản xuất ra những phần mềm không áp dụng các nghiệp vụ, còn không, làm sao họ có thể mang bán được, có lẽ chỉ có những công ty dạng “sân sau của quan chức biến chất” nào đó mới dám bán phần mềm không dùng được.

Phần mềm chúng tôi rất dễ sử dụng, chúng tôi dám nói rằng một học sinh lớp 4 có thể sử dụng dễ dàng sau một tuần dưới sự hướng dẫn của chúng tôi thì không lý do gì những người được cử làm thư viện không thể sử dụng được hoặc kêu than. Chúng tôi sẽ tổ chức những khóa đào tạo và có chấm điểm để các thủ thư được dịp cọ xát, để nâng cao trình độ, kỹ năng về máy tính và nghệp vụ thư viện.

Tiêu chuẩn về tài nguyên thông tin

Điều tuyệt vời nhất với phần mềm mà chúng tôi blah blah nãy giờ ở đâ đó là có khả năng quản lý 2 trong 1. Tức là bạn có thể quản lý sách giấy, băng đĩa, các vật mang tin có trong thư viện và cả những sách điện tử ebook, các thứ thuộc “thư viện ảnh”, các bài hát, clip “kỷ niệm truyền thống” của nhà trường, ngay cả giáo án điện tử, bài giảng điện tử của giáo viên.

Quái lạ hơn là nếu nhà trường định giao cho thư viện quản lý luôn các file văn bản, biểu mẫu, đó cũng là việc quá đơn giản, thủ thư có thể mỗi ngày đưa lên khoảng 30 văn bản kèm với mô tả tóm tắt để cho cả trường dùng. Chưa hết, có một vài phần mềm tiện ích, trường lại không có phòng tin học, có thể giao luôn cho thư viện.

Tài nguyên thông tin nếu chỉ là những thứ thủ thư phải làm đề án để mua về thì cái đó theo nghĩa quá hạn hẹp. Tài nguyên thông tin mở hiện nay nhiều cái rất tốt miễn phí, thu thập dễ dàng, chỉ cần có chút kỹ năng, yêu nghề là có thể làm cho thư viện vô cùng hấp dẫn. Điều đó chỉ có thể làm được nếu phần mềm cũng có chức năng để gặt hái những tài nguyên Internet một cách dễ dàng.

Thay cho kết luận

Vì là thủ thư, từng giải nghệ nhưng cảm thấy những gì chúng tôi thu lượm được trong những năm mài đũng quần ở các thư viện chúng tôi thấy rõ ràng là có thể mang chia sẻ với đồng nghiệp. Góp mỗi người một tay thì rồi phần mềm thư viện đến ngày sẽ liên thông một cách dẽ dàng, mạch lạc và thực tế hữu ích cho bạn đọc.

Túm cái quần chip lại, bạn có là người muốn thư viện phát triển, muốn đáp ứng tốt hơn nhu cầu thông tin của bạn đọc thư viện, cũng như điều kiện làm việc của thủ thư hay không mà thôi. Nói điều này làm tôi nhớ đến ông Trần Bình Minh (giờ đã là Giám đốc VTV) từ ngày xa xưa khi ông xuất hiện trên tivi để tuyên truyền về môi trường với slogan “điều đó tùy thuộc vào bạn mà thôi”. Nào, vậy nhé, xin hãy sáng suốt chọn cho thư viện của bạn một phần mềm xịn sò. Nếu bạn thuê phần mềm SLiMS Fork của chúng tôi hẳn bạn sẽ thấy rằng mình đã quyết định đúng đắn, thông minh.